Օսմանյան կայսրությունը ցեղասպան քաղաքավարության էր անցել դեռևս 19րդ դարի կեսերին։ Պարզապես այն համարվում է 1915թ ապրիլի 24ին, քանի որ հենց այդ օրվանից սկսեցին հայ մտավորականների ոչնչացումը։ Քանի որ նրանց ձեռքերով գրված գրառումների շնորհիվ նրանց ոճրագործությունները կարող էին փոխանցվել հաջորդ սերունդներին։ ԵՒ ես չեմ կարծում, որ դա աննկատ էր կամ տանելի։ Ճիշտ է, շատ հայեր լքել էին Արևմտյան Հայաստանի տարածքը մինչ 15թիվը՝ բուն ցեղասպանություն, բայց կարելի էր ամբողջ ունեցվածքը հավաքել և միասնական լքել թուրք շների «տարածքները»։ Այդ դեպքում ջախջախանքները ավելի մեղմ և քիչ կլինեին։
Չեմ կարող պատկերացնել, թե ոնց են հայերը դիմացել այդպիսի ստոր վերաբերմունքին, քանի որ Օսմանյան կայսրությունում ոտնահարվում էին նրանց բոլոր մարդկային իրավունքները։ Նրանք ավելի շատ էին հարկեր վճարում, և նաև գրանցվել են դեպքեր, երբ հայերին սպանել են ընդամենը օսմանյան շներին կերակրելու համար։ Էկավ մի ժամանակ, երբ 19րդ դարում մի օրենք գրվեց, որի համաձայն Թուրքիայից վերացնում էին բոլոր ազգային փոքրամասնություններին, այսինքն նրանք պարզապես իրավունք չունեին ապրել նրանց երկրում։ Բայց մի առ ժամանակ մի պայմանագրի է տորագրվում Ֆրանսիայի, Բրիտանիայի հետ, որ հայերը կարող են վերադառնալ իրենց տները, սակայն ցավոք հազարավոր հայերից միայն 3ն են կարողանում իրենց ունեցվածքին տեր կանգնել։ Գյուղացիները ռեսուրսներ չունեին գոյատևելու համար։
Դե ինչ կարող եմ ասել, այս ամենը համաշխարհային պատմության դաժանագույն իրադարձությունն էր։ Ոչինչ չենք կարող փոխել ամեն ինչ արդեն եղել գնացել է։ Պարզապես մենք պետք է ավելի խելացի գտնվենք, որպեսզի թույլ չտանք նմանատիպ բան նորից կրկնվի։